Zgodnie z założeniami terapii Gestalt, każdy człowiek funkcjonuje w cyklach doświadczania, które na zrealizowanie angażują jego uwagę, energię życiową i czas. Taki cykl składa się z siedmiu kroków:
- Doznanie potrzeby Doświadczenie bodżca, który w jakiś sposób rejestrujemy – może to być potrzeba fizyczna, emocjonalna, duchowa, intelektualna, etc. Stwierdzam, że czegoś potrzebuję.
- Rozpoznanie (potrzeby) Rozpoznanie (uświadomienie sobie), czego dotyczy zarejestrowany bodziec.
- Ocena i planowanie Zmobilizowanie energii, wybór sposobu zaspokojenia potrzeby.
- Działanie Realizacja zamierzonego planu – zaspokojenie potrzeby.
- Kontakt Sedno, najważniejszy etap cyklu doświadczenia. W tym miejscu osiągnięty zostaje cel, potrzeba zostaje zaspokojona.
- Asymilacja Czas na nasycenie się stanem zadowolenia, satysfakcji po zaspokojeniu potrzeby.
- Wycofanie Zamknięcie cyklu, zamknięcie figury Gestalt. W tym momencie pojawia się miejsce na kolejny cykl doświadczenia.
Ilustruje to bardzo prosty, ale obrazowy przykład praktycznej realizacji opisanego powyżej cyklu. Zakładamy, że podczas jakiejś czynności, dajmy na to czytania książki, zaczynamy odczuwać głód. Scenariusz może wyglądać następująco:
- Czytanie książki staje się niekomfortowe, czuję, że coś jest nie tak.
- Uświadamiam sobie, że to głód i powinienem coś zjeść, aby nieprzyjemne odczucie zniknęło.
- Przez chwilę jeszcze się zastanawiam, ponieważ nie chce mi się trochę przerywać czytania i wstawać. Decyduję się jednak pójść do kuchni i zrobić sobie pyszną kanapkę – dajmy na to z łososiem.
- Odkładam książkę, idę do kuchni, przygotowuję sobie kanapkę.
- Z apetytem zjadam przygotowany smakołyk.
- Jeszcze przez chwilę, z błogą miną siedzę przy stole i odczuwam zadowolenie ze spożytego posiłku. Później wracam do pokoju.
- Wznawiam czytanie książki (która to czynność też jest cyklem doświadczania, polegającym na zaspokajaniu potrzeby rozrywki, nauki, realizowania swojej pasji), już w zupełnie komfortowym nastroju.
Powyższy przykład jest niezwykle prosty, jednakże w życiu realizujemy niekiedy nieporównywalnie większe i bardziej złożone cykle doświadczenia. Przykładem takiego cyklu może być szukanie partnera w celu zaspokojenia potrzeby bliskości i intymności z inną osobą.
Kiedy pojawiają się problemy
Bez względu na rozmiar i stopień złożoności, każdy cykl może zostać zakłócony, przerwany, nie zrealizowany do końca. Mówi się wówczas, że figura Gestalt nie została zamknięta. Zatrzymuje to naszą energię i utrudnia, a czasami uniemożliwia prawidłowe funkcjonowanie i realizowanie innych cykli doświadczenia. Jeśli z jakiegoś powodu mamy trudność w zrealizowaniu kolejnego kroku cyklu, szukamy sposobów i działań, aby tego uniknąć. W konsekwencji utrwalają się niewłaściwe zachowania, a uwięziona w niedomkniętych cyklach energia nie pozwala osiągnąć stanu spokoju i satysfakcji. Jednym z priorytetów w terapii Gestalt jest odkrywanie takich punktów zatrzymań, otwartych cykli (figur) i domykanie ich. Ma to niezwykle istotny wpływ na możliwości poprawnej samoregulacji.